Pełna księgowość, pełny spokój
Sprzedaż towaru nieuczciwemu nabywcy – co wtedy z podatkiem dochodowym?
O ile w ostatnim wpisie rozważane było podejście do podatku VAT przy wydaniu towaru nieuczciwemu kontrahentowi (oszustowi), dziś skupimy się na tym, jak w takiej sytuacji wygląda kwestia przychodów i kosztów podatkowych.
Na początku warto przywołać, że jako przychody, które związane są działalnością gospodarczą oraz zostały osiągnięte w danym roku podatkowym uznaje się wszelkie należne przychody, również takie, które nie zostały jeszcze „fizycznie” otrzymane, a co do których przysługuje prawo do ich dochodzenia.
Data powstania przychodu to co do zasady dzień wydania towaru, nie później jednak niż wcześniejsza z dat:
- dzień wystawienia faktury,
- dzień uregulowania należności.
Z powyższych informacji wynika, że w momencie wydania towaru podatnik powinien odnotować przychód podatkowy (o ile oczywiście nie zrobił tego wcześniej z powodu wcześniejszego wystawienia faktury bądź otrzymania zapłaty). Dotyczy to sytuacji sprzedaży na rzecz kupującego z Polski, jak również z zagranicy.
Jak jednak ma się to do sytuacji, kiedy podatnik został oszukany i wydał towar oszustowi, który podszywał się pod inny podmiot? Czy jeśli podatnik nie otrzyma za wspomniany towar zapłaty, ani też towar nie zostanie zwrócony, podatnik ma prawo do korekty przychodu podatkowego?
Analizując interpretacje indywidualne organów podatkowych można dojść do wniosku, że w sytuacji takiej przedsiębiorca powinien wykazać należny z transakcji przychód na zasadach ogólnych. Aspekt wyłudzenia towaru, popełnienia przestępstwa czy kwestia ważności zawartej umowy to kwestie, które zostają poza zakresem ustawy podatkowej oraz organów podatkowych- powinny być rozstrzygane w na gruncie przepisów karnych oraz prawa cywilnego. Co jednak kluczowe, w momencie uzyskania przez przedsiębiorcę dokumentu potwierdzającego dokonanie czynu zabronionego, ma on prawo do korekty przychodu podatkowego pochodzącego z transakcji będącej przedmiotem oszustwa.
Stanowisko organów podatkowych odnośnie podatku dochodowego jest zatem w przypadku dostarczenia towaru nieuczciwemu kontrahentowi bardziej korzystne, niż w odniesieniu do podatku VAT.
W kolejnym kroku odpowiedzmy sobie na pytanie, czy w sytuacji korekty przychodu podatkowego (po otrzymaniu przez podatnika dokumentu, który potwierdzi dokonanie czynu zabronionego), podatnik powinien dokonać również korekty kosztów podatkowych o wartość towarów przekazanych nieuczciwemu kontrahentowi.
W standardowych przypadkach stosuje się zasadę, że wydatki przeznaczone na zakup towarów handlowych mogę stanowić koszt podatkowy w momencie, gdy uzyskuje się z ich sprzedaży przychód (są to koszty bezpośrednio związane z przychodami).
Wobec powyższego, w omawianej przez nas sytuacji przedsiębiorca w momencie korekty przychodów podatkowych powinien dokonać również korekty kosztów podatkowych Wyjątkiem jest sytuacja, gdy podatnik zaliczy wartość utraconych wskutek oszustwa towarów do kosztów uzyskania przychodów jako stratę w środkach obrotowych.
Zwykle zakłada się, że do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć straty w środkach obrotowych (w tym przypadku w towarach), jeżeli:
- powstały one wskutek zdarzeń nie do przewidzenia i uniknięcia,
- podczas standardowego, racjonalnego działania podatnika, przy dochowaniu należytej staranności podczas prowadzenia działalności gospodarczej.
Wydaje się zatem, że jeśli przedsiębiorca dochował należytej staranności podczas zawierania transakcji z nieuczciwym kontrahentem (np. poprzez weryfikację), i mimo tych starań do oszustwa doszło, to przedsiębiorca ma prawo ująć wartość utraconych wskutek wyłudzenia towarów w kosztach podatkowych jako stratę operacyjną. Warunkiem jest tu posiadanie odpowiedniego dokumentu, jak choćby postanowienia o umorzeniu postępowania karnego czy cywilnego.