Podatek od strat – kiedy obowiązuje i jakie są zasady rozliczenia?

Prowadzenie własnej firmy niesie ze sobą zarówno szanse na sukces, jak i ryzyko poniesienia strat. W przypadku gdy koszty uzyskania przychodu przewyższają jego wysokość, przedsiębiorca może ponieść stratę podatkową, która może być istotnym elementem wpływającym na jego obowiązki względem fiskusa. W artykule przedstawiamy, kiedy występuje podatek od strat, jakie są zasady jego rozliczenia, kto może odliczyć straty, oraz jak wygląda rozliczenie straty podatkowej w praktyce.

Czym jest podatek od strat?

Prowadząc działalność gospodarczą, może się zdarzyć, że koszty przewyższą przychody. W takiej sytuacji mówimy o stracie podatkowej. Przyczyną takiej straty mogą być na przykład inwestycje w rozwój firmy, ale również słabsze wyniki finansowe czy trudności z utrzymaniem płynności.

To, w jaki sposób można rozliczyć stratę, zależy od tego, czy przedsiębiorca rozlicza się jako osoba fizyczna, czy prawna. Zasady dotyczące rozliczania strat zostały opisane w ustawach podatkowych – odpowiednio: o podatku dochodowym od osób fizycznych (z 26 lipca 1991 r.) oraz od osób prawnych (z 15 lutego 1992 r.).

Stratę podatkową oblicza się, porównując osiągnięte przychody z kosztami ich uzyskania, a także uwzględniając wartość zapasów na początku i końcu roku (remanentu). Jeśli z tych wyliczeń wynika ujemny wynik, oznacza to, że przedsiębiorstwo w danym roku zanotowało stratę.

Zdarza się, że strata pojawia się jedynie w jednym z miesięcy – nie oznacza to jednak, że trzeba ją od razu uwzględniać w rocznym zeznaniu. Dopiero jeśli cały rok kończy się na minusie, możliwe jest jej rozliczenie w deklaracji podatkowej. Taka strata może być potem rozliczana w kolejnych latach – zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Prowadzisz spółkę z o.o. i szukasz dobrej księgowej? Zaufaj specjalistom i wybierz księgowość spółek z o.o. w Biurze Rachunkowym EFEKTA!.

Kiedy występuje podatek od strat?

Podatek od strat to pojęcie potoczne, odnoszące się do konieczności ujęcia straty podatkowej w rozliczeniu z urzędem skarbowym. Co istotne, strata nie oznacza obowiązku zapłaty podatku, lecz wpływa na możliwość odliczenia jej w przyszłości od osiągniętego dochodu. Zasady rozliczania takich strat zostały określone w:

Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26 lipca 1991 r.
Ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) z 15 lutego 1992 r.

Strata podatkowa – kto może ją rozliczyć?

Możliwość rozliczenia straty przysługuje zarówno osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą, jak i spółkom osobowym, cywilnym oraz kapitałowym. Kluczową rolę odgrywa jednak forma opodatkowania:

Podatnicy opodatkowani na zasadach ogólnych (PIT-36) lub podatkiem liniowym (PIT-36L) mogą odliczyć stratę podatkową.
W przypadku ryczałtu nie ma możliwości uwzględnienia kosztów, a tym samym rozliczenia straty.
Osoby rozliczające się na podstawie karty podatkowej również nie mogą odliczyć straty.

Co ważne, strata z lat ubiegłych może być rozliczona wyłącznie w ramach tego samego źródła przychodów, z którego została poniesiona. Nie można zatem skompensować straty z działalności gospodarczej z dochodem uzyskanym z umowy o pracę czy najmu prywatnego.

Jak rozliczyć stratę w zeznaniu rocznym?

Straty podatkowe można uwzględnić w rocznym zeznaniu podatkowym – w zależności od formy opodatkowania:

PIT-36 – w części F, pole 198 i 90,
PIT-36L – w części F, pole 39 i 31,
PIT-37 – w części E.1., w polu przypisanym do źródła dochodu.

Dzięki temu podatnik może odliczyć straty z lat ubiegłych od bieżącego dochodu, obniżając podatek dochodowy należny za dany rok podatkowy.

Rozliczenie straty podatkowej – podstawowe zasady

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, rozliczenia straty można dokonać na dwa sposoby:

Stopniowo przez pięć kolejnych lat podatkowych – z zastrzeżeniem, że w żadnym roku odliczenie nie może przekroczyć 50% poniesionej straty.
Jednorazowo w jednym z pięciu kolejnych lat – ale tylko do kwoty 5 mln zł. Nadwyżkę należy rozliczać w pozostałych latach, przy czym także z ograniczeniem do 50% straty.

Przykład: Podatnik poniósł stratę w 2024 roku w wysokości 10 000 zł. W 2026 roku może odliczyć 5 000 zł, a w 2027 – kolejne 5 000 zł. Alternatywnie, może zdecydować się na jednorazowe rozliczenie całej straty w jednym z tych lat (do 5 mln zł).

Specjalistyczna porada: kiedy najlepiej rozliczyć stratę?

„Dobrze zaplanowane rozliczenie straty pozwala realnie obniżyć podatek w kolejnych latach, a przy odpowiednim wykorzystaniu przepisów, może stać się elementem strategii podatkowej firmy

Zalecamy rozważenie, w którym roku firma osiągnie wysoki dochód, by maksymalnie skorzystać z możliwości odliczenia straty. Rozliczenie powinno uwzględniać zarówno obecny dochód, jak i prognozy finansowe na kolejne lata. Pamiętajmy, że niewykorzystany limit nie przechodzi na kolejne lata, więc planowanie ma tu kluczowe znaczenie.”

Strata podatkowa w CIT

Przedsiębiorcy rozliczający się na podstawie ustawy o podatku CIT również mają możliwość rozliczenia straty podatkowej. Dla spółek kapitałowych, zasady są zbliżone – również obowiązuje pięcioletni okres rozliczenia i limit 50% poniesionej straty w jednym roku podatkowym.

Podatek CIT uwzględnia także ograniczenia co do rozliczenia strat kapitałowych – straty kapitałowe mogą być kompensowane wyłącznie z dochodami z tego samego źródła (np. z odpłatnego zbycia udziałów czy akcji).

Jakie błędy popełniają podatnicy?

Najczęstsze błędy przy rozliczeniu straty podatkowej:

Przekroczenie limitu 50% straty w jednym roku,
Próba odliczenia straty z innego źródła niż to, z którego została poniesiona,
Niezłożenie właściwego zeznania rocznego,
Brak analizy finansowej firmy, co skutkuje niewykorzystaniem limitu w latach z wyższym dochodem.

Rozliczenie straty z lat ubiegłych – jak odliczyć straty?

Aby prawidłowo odliczyć straty z lat ubiegłych, należy pamiętać, że rozliczenia można dokonać tylko z dochodu uzyskanego z tego samego źródła, z którego strata została poniesiona. Podatnik ma na to pięć następujących lat, przy czym kwota odliczenia w żadnym z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości wykazanej straty. Ważne, aby odliczenia dokonać w zeznaniu rocznym, a wcześniej właściwie oszacować przewidywany dochód i odpowiednio zaplanować zaliczki na podatek dochodowy, aby uniknąć niedopłat lub nadpłat.

Nowy podatek minimalny – kogo dotyczy i jak jest wyliczany?

Od 1 stycznia 2024 r. obowiązują przepisy wprowadzające podatek minimalny. Zgodnie z ustawą o CIT, danina obejmie spółki, które poniosły stratę z działalności operacyjnej (czyli ze źródeł przychodów innych niż zyski kapitałowe), a także te, których udział dochodów w przychodach nie przekracza 2 proc. – innymi słowy, przedsiębiorstwa o bardzo niskiej rentowności. Podatek minimalny funkcjonuje równolegle z klasycznym CIT i ma własne zasady ustalania podstawy opodatkowania, które różnią się od standardowego podejścia.

Przy wyliczaniu straty lub dochodu dla potrzeb nowego podatku należy wyłączyć m.in. amortyzację, leasing, część kosztów pracowniczych czy wybrane podatki. W efekcie spółka wykazuje stratę w klasycznym rozliczeniu CIT wcale nie musi podlegać podatkowi minimalnemu.

Przewidziano też wyłączenia – z daniny zwolnieni są m.in. mali podatnicy CIT, nowe firmy w pierwszym roku działalności czy spółki, które ponoszą stratę przejściowo. Stawka podatku wynosi 10% podstawy opodatkowania, która w prostym wariancie odpowiada 3% przychodów operacyjnych, a w bardziej złożonym – 1,5% przychodów powiększonych o wybrane koszty transakcyjne z podmiotami powiązanymi.

Kto został wyłączony z opodatkowania podatkiem minimalnym

Z opodatkowania podatkiem minimalnym wyłączono m.in. małych podatników CIT, a także spółki, które dopiero rozpoczęły działalność i są w pierwszym roku podatkowym. Zwolnienie przysługuje również firmom, które poniosły stratę w sposób przejściowy i wykazują ją jednorazowo. Istotne jest też, że podatek ten nie obejmuje firm, które osiągają odpowiednią rentowność – czyli udział dochodu w przychodach przekracza 2%. Dzięki tym wyłączeniom wiele firm unika tego obowiązku, a wysokość potencjalnej zaliczki nie będzie miała wpływu na tę daninę.

Jak rozliczać firmę? Tylko z pomocą fachowców

Prawidłowe rozliczenie podatków, w tym strat podatkowych, wymaga znajomości przepisów i umiejętności ich zastosowania w praktyce – szczególnie w następujących po sobie latach, gdy planujemy wykorzystać dostępne odliczenia. Dobry księgowy lub doradca podatkowy pomoże zoptymalizować zobowiązania, dopilnować, aby nie przekroczyć 50% limitu odliczenia w jednym roku oraz prawidłowo rozliczyć zaliczki na podatek dochodowy w trakcie roku.

Dlatego warto postawić na biuro rachunkowe EFEKTA, które od lat wspiera przedsiębiorców w prowadzeniu księgowości, rozliczeniach z fiskusem i planowaniu podatkowym. Nasi eksperci nie tylko pomogą Ci odliczyć straty z lat ubiegłych, ale także zadbają, by Twoja firma funkcjonowała zgodnie z obowiązującymi przepisami i maksymalnie wykorzystywała dostępne ulgi. Z EFEKTA zyskujesz nie tylko czas, ale przede wszystkim spokój i pewność, że Twoje sprawy podatkowe są w najlepszych rękach.

Oprócz księgowości dla spółek oferujemy również księgowość firm transportowych oraz doradztwo podatkowe.

Podsumowanie – najważniejsze informacje

Strata podatkowa powstaje w sytuacji, gdy w danym roku podatkowym koszty uzyskania przychodów przewyższają osiągnięte przychody. Przepisy umożliwiają jej rozliczenie w ciągu kolejnych pięciu lat, przy czym w jednym roku można odliczyć maksymalnie 50% wartości straty. Istnieje również możliwość jednorazowego rozliczenia straty do wysokości 5 mln zł, co może być szczególnie korzystne dla firm z większymi wahaniami dochodów.

Warto pamiętać, że rozliczenie straty możliwe jest wyłącznie w ramach tego samego źródła przychodów. Zasady te dotyczą zarówno osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, jak i spółek opodatkowanych zgodnie z ustawą o CIT.

Chcesz wiedzieć więcej?

Chcesz zlecić nam prowadzenie księgowość spółki z o.o.? W celu uzgodnienia szczegółów skontaktuj się z nami mailowo:

biuro@efekta.waw.pl

lub dowiedz się więcej na stronie naszego biura rachunkowego EFEKTA.

Chcesz zadzwonić?

Jeśli chcesz porozmawiać telefonicznie, zapraszamy do kontaktu:

+48 22 403 40 98
+48 604 501 507

FAQ – najczęściej zadawane pytania

1. Kiedy można mówić, że występuje strata podatkowa?

Strata występuje, gdy przychody z działalności są niższe niż koszty ich uzyskania, co prowadzi do ujemnego wyniku finansowego w rozliczeniu podatku dochodowego. Może to dotyczyć zarówno działalności gospodarczej, jak i działalności wykonywanej osobiście.

2. Jak rozliczyć podatek od straty 2024?

Podatek od straty 2024 można rozliczyć w ciągu pięciu lat podatkowych następujących po roku, w którym strata została poniesiona. Kwoty poniesionej straty można odliczać w poszczególnych latach, przy czym w żadnym roku odliczenie nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty.

3. Czy możliwe jest jednorazowe rozliczenie straty?

Tak, przepisy pozwalają na jednorazowe rozliczenie straty, pod warunkiem że jej wysokość nie przekracza 5 mln zł. Nadwyżkę ponad tę kwotę można rozliczyć w pozostałych latach – również z limitem do 50% kwoty straty rocznie.

4. Czym jest minimalny podatek CIT?

Minimalny podatek CIT to nowa danina obowiązująca od 2024 roku, nakładana na podatników podatku CIT, którzy wykazują straty z przychodów z działalności operacyjnej lub ich rentowność (dochód do przychodów) nie przekracza 2%. Podatek ten oblicza się według zasad określonych w art. 24ca ustawy o CIT.

5. Czy wszystkie firmy muszą płacić minimalny podatek CIT?

Nie. Z minimalnego podatku CIT zwolnieni są m.in. mali podatnicy, firmy w pierwszym roku działalności oraz spółki, w których strata poniesiona ma charakter przejściowy.

6. Czy strata w jednym miesiącu oznacza obowiązek jej rozliczenia?

Nie. Jeśli tylko w jednym miesiącu występuje strata, a rok podatkowy kończy się z dodatnim wynikiem, nie ma obowiązku wykazywania jej w deklaracji podatkowej. Liczy się wynik roczny.

7. Jakie straty nie podlegają odliczeniu?

Nie można odliczyć m.in. strat z odpłatnego zbycia akcji, jeżeli nie były one związane z pierwszą ofertą publiczną oraz strat związanych z przychodami uzyskiwanymi z tytułu odpłatnego zbycia akcji czy innych instrumentów finansowych. Podobnie, straty z odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części są odrębnie traktowane i nie zawsze można je uwzględnić w klasycznym rozliczeniu dochodu z firmy.

8. Jak wygląda rozliczenie strat z działalności wykonywanej osobiście?

Straty z działalności wykonywanej osobiście można rozliczyć wyłącznie z dochodami uzyskanymi z tego samego źródła. Oznacza to, że nie można ich łączyć z dochodami z działalności gospodarczej czy najmu.

9. Co z zaliczkami na podatek dochodowy przy rozliczeniu straty?

Jeśli firma poniosła stratę w roku ubiegłym, może obniżyć kwoty zaliczek na podatek dochodowy w kolejnych latach, w których osiągnie dochód. Ważne jednak, by wcześniej prawidłowo ustalić wartości straty i sposób jej rozliczenia.

10. Czy stratę można rozliczyć na skali podatkowej i podatku liniowym?

Tak. Straty z ubiegłych lat można odliczyć zarówno w przypadku rozliczenia na skali podatkowej, jak i przy podatku liniowym, o ile dotyczą tego samego źródła przychodu.

11. Czy spółki również mogą rozliczać straty?

Tak, również podatnik podatku CIT będący spółką może odliczać wykazaną wcześniej stratę w ramach przychodów z działalności. Należy jednak pamiętać o przepisach szczególnych, zwłaszcza jeśli dochód powstaje z działalności gospodarczej, która następuje w wyniku przekształcenia, przejęcia lub innych zmian strukturalnych.

12. Czy możliwe jest odliczenie strat kapitałowych?

Straty z odpłatnego zbycia udziałów, akcji i innych instrumentów kapitałowych można odliczyć tylko z przychodami kapitałowymi. Nie można ich rozliczać z dochodem z bieżącej działalności operacyjnej.

13. Czy przychód z najmu lub ze sprzedaży prawa do domu jednorodzinnego można

pomniejszyć o stratę z działalności?
Nie. Dochód ze sprzedaży prawa do domu jednorodzinnego, podobnie jak z najmu prywatnego, nie może zostać pomniejszony o straty poniesione w ramach działalności gospodarczej. Każde źródło jest rozliczane oddzielnie.

14. Jak ustalić wysokość podatku do zapłaty po odliczeniu straty?

Po uwzględnieniu obliczenia straty, podatnik pomniejsza dochód do opodatkowania o dopuszczalną część kwoty straty (do 50% lub 5 mln zł w przypadku rozliczenia jednorazowego). Następnie nalicza podatek do zapłaty zgodnie ze stawką podatkową (12%, 19%, 32% lub według CIT).