Odsetki od rozrachunków z tytułu dostaw i usług – jak je księgować i prezentować w sprawozdaniu finansowym?

Kwestia odsetek od rozrachunków na pierwszy rzut oka może wydawać się bardzo skomplikowana. Zanim jednak porzucisz dalszą lekturę, zwróć uwagę, że ma ona kluczowe znaczenie dla finansów Twojej firmy. Prawda jest taka, że dla jednych przedsiębiorców odsetki stanowią dodatkowe przychody, dla innych – nieplanowany koszt. Jak je prawidłowo ujmować w księgach rachunkowych i sprawozdaniach finansowych? Szczegóły w artykule poniżej.

Czym są odsetki od rozrachunków?

Najprościej rzecz ujmując, odsetki to forma wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału. Bywają również określane mianem rekompensaty za opóźnienie płatności ze strony kontrahenta. Mogą być naliczane w różnych sytuacjach. W przypadku transakcji biznesowych dotyczą głównie:

  • Odsetek umownych – czyli takich, które wynikają z wcześniejszych ustaleń stron (np. zawartych w umowie handlowej).
  • Odsetek ustawowych – czyli takich, które są naliczane zgodnie z przepisami. Oczywiście o ile nie określono innych warunków.
  • Odsetek za opóźnienie – czyli takich, które są naliczane w przypadku nieterminowej zapłaty.


Każdy przedsiębiorca powinien mieć świadomość, że umiejętne zarządzanie odsetkami stanowi ważny element zarządzania finansami firmy. Dlaczego? Ponieważ odsetki mogą działać zarówno na korzyść organizacji (jeśli ta reprezentuje stronę wierzyciela), jak i być przyczyną poważnych problemów finansowych (jeśli firma staje się dłużnikiem).

Jakie przepisy regulują zasady naliczania odsetek?

Odsetki w transakcjach handlowych są regulowane przez Kodeks cywilny (K.c.), który odpowiednio określa zasady naliczania odsetek za opóźnienie (art. 481 K.c.), a także przez Ustawę o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, która wprowadza m.in. minimalne stawki odsetek za zwłokę i kary za opóźnienia w płatnościach.

Wskazane regulacje zapewniają wierzycielom prawo do rekompensaty za opóźnienia, a także jednocześnie przypominają o tym, że dłużnicy muszą liczyć się z dodatkowymi kosztami w przypadku nieterminowej zapłaty.

I choć żadna firma nie chce znaleźć się po stronie dłużników, zdarza się, że sytuacja rynkowa ją do tego zmusza. Niemniej bez względu na to, czy jesteś wierzycielem, czy dłużnikiem, warto wiedzieć, jak księgować odsetki w księgach rachunkowych w sposób prawidłowy?

Jak księgować odsetki w księgach rachunkowych?

To zależy. Poniżej dwie przykładowe sytuacje.

Księgowanie odsetek przez wierzyciela (sprzedawcę)

Gdy sprzedawca nalicza odsetki za opóźnienie w płatności, ujmuje je jako należność od kontrahenta oraz przychód finansowy. Dokumentem potwierdzającym naliczenie odsetek może być nota księgowa (nota odsetkowa) lub potwierdzenie salda (w ramach inwentaryzacji należności).

Księgowanie odsetek przez dłużnika (nabywcę)

Dłużnik, który otrzymał notę odsetkową, powinien ująć kwotę odsetek jako zobowiązanie wobec kontrahenta oraz koszt finansowy. Dobrą praktyką jest monitorowanie opóźnień i unikanie dodatkowych kosztów związanych z odsetkami.

Jak prezentować odsetki w sprawozdaniu finansowym?

Przede wszystkim należy pamiętać, że odsetki nie są osobnym elementem bilansu, lecz wchodzą w skład wartości należności lub zobowiązań. Co więcej, wierzyciel wykazuje je w aktywach bilansu razem z główną należnością. Natomiast dłużnik ujmuje je w pasywach bilansu jako część zobowiązań wobec dostawców.

Zobacz, jak mogą wyglądać przykładowe pozycje w rachunku zysków i strat:

  • Przychody finansowe – czyli odsetki należne przedsiębiorstwu.
  • Koszty finansowe – czyli odsetki, które firma musi zapłacić kontrahentom.

Ważne! Zgodnie z zasadą memoriału należy ujmować wszystkie odsetki dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.

Odsetki w rachunkowości a podatki – na co uważać?

Czy wiesz, że na gruncie przepisów podatkowych odsetki mogą być traktowane inaczej niż w rachunkowości? Już wyjaśniamy. Wierzyciel wykazuje przychód podatkowy dopiero w momencie otrzymania odsetek, a nie w chwili ich naliczenia. Natomiast dłużnik może zaliczyć odsetki do kosztów uzyskania przychodów tylko wtedy, gdy zostaną one faktycznie zapłacone. 

Co to oznacza w praktyce? Firmy powinny prowadzić dokładną analitykę księgową, aby uniknąć błędów w rozliczeniach podatkowych.

Podsumowanie – jak unikać problemów z odsetkami?

Czy tego chcemy, czy nie odsetki od rozrachunków z tytułu dostaw i usług stanowią nieodłączny element biznesu. Po raz kolejny przypominamy, jeśli chcesz uniknąć błędów w rozliczeniach stale monitoruj terminy płatności, w tym nie omijaj dokładnej ewidencji.
Potrzebujesz wsparcia? Skorzystaj z pomocy doświadczonego biura rachunkowego. Rozwiązanie jest bliżej niż myślisz.

Podziel się swoją opinią