Fundacja rodzinna – co to? Nowe możliwości ochrony i zarządzania majątkiem

Fundacja rodzinna to nowe narzędzie prawne w Polsce, które umożliwia skuteczną ochronę majątku, planowanie sukcesji oraz zarządzanie majątkiem rodzinnym z korzyściami podatkowymi. Ustawa o fundacji rodzinnej obowiązuje od 22 maja 2023 roku i otworzyła przedsiębiorcom zupełnie nowe możliwości w zakresie sukcesji i zarządzania majątkiem firmowym oraz prywatnym.

Spis treści:

1. Fundacja rodzinna – co to jest i jak ją wykorzystać?
2. Cel fundacji rodzinnej
3. Założenia fundacji rodzinnej
4. Jak założyć fundację rodzinną?
5. Statut fundacji rodzinnej – najważniejszy dokument
6. Majątek fundacji rodzinnej
7. Organy fundacji rodzinnej – fundator i zarządzanie
8. Działalność gospodarcza fundacji rodzinnej
9. Fundacja rodzinna a podatki
10. Porównanie: Fundacja rodzinna vs estoński CIT
11. Jak fundacja rodzinna pozwala na ochronę majątku?
12. Porada eksperta Biura Rachunkowego EFEKTA
13. Dlaczego warto utworzyć fundację rodzinną?

Najważniejsze wnioski

1. Fundacja rodzinna to osoba prawna służąca do ochrony i zarządzania majątkiem rodzinnym zgodnie z wolą fundatora.
2. Jej główną zaletą jest możliwość sukcesji majątku i kontynuacji biznesu z jednoczesną ochroną przed roszczeniami i ryzykiem rynkowym.
3. Fundacja płaci CIT dopiero przy wypłacie świadczeń, a bliscy beneficjenci są zwolnieni z podatku PIT.
4. Może prowadzić ograniczoną działalność gospodarczą, np. inwestować, wynajmować nieruchomości czy udzielać pożyczek.
5. Kluczowe znaczenie ma dobrze przygotowany statut, który reguluje zarządzanie majątkiem i prawa beneficjentów.

Fundacja rodzinna – co to jest i jak ją wykorzystać?

Fundacja rodzinna to osoba prawna utworzona w celu gromadzenia, ochrony i zarządzania majątkiem rodzinnym zgodnie z wolą fundatora, określoną w statucie. Jej celem jest zapewnienie trwałości biznesu rodzinnego, sukcesji majątku oraz optymalizacja podatkowa w ramach polskiego systemu prawnego.

Szukasz dobrego doradcy podatkowego lub księgowego dla spółki z o.o? Wybierz usług biura EFEKTA!

Cel fundacji rodzinnej

Głównym celem fundacji rodzinnej jest ochrona majątku przed ryzykiem gospodarczym, zarządzanie aktywami oraz zapewnienie ciągłości biznesu po śmierci fundatora. Umożliwia ona przekazywanie majątku beneficjentom w kontrolowany sposób – zgodnie z zasadami określonymi w statucie fundacji.

Cele fundacji rodzinnej obejmują:

• Ochronę majątku rodzinnego przed wierzycielami i roszczeniami,
• Zarządzanie majątkiem w sposób uporządkowany, długoterminowy i bezpieczny,
• Wsparcie sukcesji międzypokoleniowej,
• Optymalizację podatkową i odroczenie obowiązku zapłaty CIT,
• Realizację celów społecznych, np. wsparcie organizacji prowadzących działalność pożytku publicznego.

Założenia fundacji rodzinnej

Kluczowe cechy fundacji rodzinnej:

Element	Opis
Forma prawna	Osoba prawna ustanowiona przez fundatora aktem notarialnym lub testamentem
Fundator	Osoba fizyczna, która wnosi majątek i ustala zasady działania fundacji
Fundusz założycielski	Minimum 100 000 zł (pieniądze, papiery wartościowe, nieruchomości, udziały)
Organy fundacji rodzinnej	Zarząd, zgromadzenie beneficjentów, rada protektorów (jeśli beneficjentów jest ponad 25)
Rejestracja	Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi rejestr fundacji rodzinnych
Opodatkowanie	CIT 15% dopiero przy wypłacie świadczeń; brak ZUS i składki zdrowotnej
Beneficjenci	Osoby fizyczne lub podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego
Zakres działalności	Ograniczona działalność gospodarcza, np. najem, inwestycje, udziały, pożyczki

Jak założyć fundację rodzinną?

Proces utworzenia fundacji rodzinnej jest sformalizowany, ale stosunkowo prosty. Można ją powołać:

1. Aktem notarialnym – fundator składa u notariusza oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej.
2. W testamencie – fundacja powstaje po śmierci fundatora, gdy zapis testamentowy zostanie otwarty.

Od momentu złożenia oświadczenia powstaje fundacja rodzinna w organizacji, która może już zarządzać majątkiem, zawierać umowy i dokonywać płatności związanych z działalnością fundacji.

Fundacja uzyskuje pełną osobowość prawną w momencie wpisu do rejestru fundacji rodzinnych, prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.

Statut fundacji rodzinnej – najważniejszy dokument

Statut fundacji rodzinnej jest kluczowym aktem, który określa jej zasady funkcjonowania, prawa i obowiązki beneficjentów oraz sposób zarządzania majątkiem.

W statucie należy określić:

• cel fundacji rodzinnej,
• strukturę organizacyjną i organy fundacji,
• sposób podejmowania decyzji,
• zasady wypłaty świadczeń beneficjentom,
• reguły dotyczące zmian statutu i rozwiązania fundacji.

To w statucie fundator może zapisać, kto będzie miał kontrolę nad majątkiem po jego śmierci, kto zostanie beneficjentem i na jakich zasadach będą przekazywane środki.

Majątek fundacji rodzinnej

Majątek fundacji rodzinnej to środki wniesione przez fundatora w ramach funduszu założycielskiego. Minimalna wartość to 100 000 zł, ale fundacja może później przyjmować dodatkowe mienie – darowizny, nieruchomości, udziały w spółkach, papiery wartościowe czy inne aktywa.

Majątek fundacji może służyć:

• inwestowaniu w nieruchomości lub udziały,
• finansowaniu beneficjentów,
• wspieraniu działalności statutowej (np. edukacyjnej, społecznej),
• dokonywaniu płatności związanych z działalnością fundacji.

Fundacja nie odpowiada za prywatne zobowiązania fundatora, chyba że powstały przed jej założeniem – i tylko do wysokości wniesionego majątku.

Organy fundacji rodzinnej – fundator i zarządzanie

Każda fundacja rodzinna posiada wewnętrzną strukturę organizacyjną, która odpowiada za jej prawidłowe funkcjonowanie.

1. Zarząd fundacji

To podstawowy organ wykonawczy. Prowadzi bieżące sprawy fundacji, zarządza jej majątkiem i reprezentuje ją na zewnątrz. Członków zarządu powołuje fundator lub rada protektorów.

2. Zgromadzenie beneficjentów

Organ kontrolny, który zatwierdza sprawozdania finansowe, zmiany w statucie oraz podejmuje decyzje dotyczące wypłat świadczeń.

3. Rada protektorów (opcjonalna)

Powoływana, gdy liczba beneficjentów przekracza 25 osób. Sprawuje nadzór nad zgodnością działań zarządu z celem fundacji rodzinnej i jej statutem.

Działalność gospodarcza fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą, ale w ograniczonym zakresie. Zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej, dopuszczalne jest prowadzenie działalności polegającej m.in. na:

• wynajmie i dzierżawie nieruchomości,
• obrocie papierami wartościowymi,
• przystępowaniu do spółek handlowych i funduszy inwestycyjnych,
• udzielaniu pożyczek spółkom, w których fundacja posiada udziały,
• czerpaniu zysków z praw autorskich, licencji lub patentów.

Nie może natomiast prowadzić typowej działalności operacyjnej, np. handlowej lub usługowej.

Fundacja rodzinna a podatki

Kiedy fundacja płaci podatek?

Fundacja rodzinna płaci CIT dopiero w momencie wypłaty świadczeń beneficjentom. Do tego czasu jej dochody nie są opodatkowane.

Stawki podatków:

• CIT – 15% (płatny w momencie wypłaty świadczeń),
• PIT – 0% dla beneficjentów z tzw. grupy „zero” (małżonek, dzieci, rodzice, rodzeństwo),
• PIT – 15% dla pozostałych beneficjentów.

Dzięki temu modelowi fundacja rodzinna może efektywnie odroczyć opodatkowanie zysków – co stanowi znaczną przewagę nad klasycznymi spółkami.

Porównanie: Fundacja rodzinna vs estoński CIT

Cechy	Fundacja rodzinna	Estoński CIT
Forma	Osoba prawna	System opodatkowania spółek
Cel	Ochrona i zarządzanie majątkiem	Odroczenie podatku od zysku
Stawka CIT	15% przy wypłacie świadczeń	10–20% zależnie od spółki
Beneficjenci	Osoby fizyczne lub organizacje	Wspólnicy spółki
Obowiązki ZUS	Brak składek	Zależne od formy zatrudnienia
Zastosowanie	Sukcesja i inwestycje	Działalność operacyjna

Jak fundacja rodzinna pozwala na ochronę majątku?

Fundacja rodzinna jest niezależnym podmiotem – osobą prawną, która posiada własny majątek oddzielony od majątku fundatora. Dzięki temu chroni rodzinny kapitał przed:

• wierzycielami fundatora,
• roszczeniami cywilnymi (np. w sprawach rozwodowych),
• niekontrolowanym podziałem majątku w procesie dziedziczenia.

Fundacja odpowiada tylko do wysokości wniesionego majątku i wyłącznie za zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem.

Porada eksperta Biura Rachunkowego EFEKTA

„W praktyce pozwala nie tylko zabezpieczyć firmę na pokolenia, ale też korzystnie opodatkować zyski. Kluczowe jest jednak odpowiednie przygotowanie statutu i określenie zasad wypłat. Warto też pamiętać, że fundacja nie płaci CIT, dopóki nie wypłaca świadczeń – to duża przewaga nad tradycyjną spółką.”

Dlaczego warto utworzyć fundację rodzinną?

Utworzenie fundacji rodzinnej to strategiczna decyzja, która pozwala:

• zachować majątek w rodzinie przez pokolenia,
• uniknąć konfliktów spadkowych,
• chronić firmę przed ryzykiem rynkowym,
• zoptymalizować podatki,
• mieć realny wpływ na sposób wykorzystania majątku po swojej śmierci.

Dzięki przemyślanemu statutowi fundacji rodzinnej, fundator może zachować kontrolę nad firmą, a jednocześnie zapewnić beneficjentom bezpieczeństwo finansowe.

Prowadzisz fundację i potrzebujesz wsparcia księgowego? Postaw na Biuro Rachunkowe EFEKTA

Księgowość fundacji wymaga znajomości specyficznych przepisów, doświadczenia i skrupulatności – a my w Biurze Rachunkowym EFEKTA doskonale wiemy, jak zapewnić Ci pełne wsparcie w tym zakresie. Oferujemy kompleksową obsługę rachunkową fundacji, w tym prowadzenie ksiąg, przygotowanie sprawozdań finansowych, rozliczenia z urzędami oraz doradztwo podatkowe. Zaufaj specjalistom, którzy zadbają o zgodność z przepisami i bezpieczeństwo finansowe Twojej organizacji.

Podsumowanie

Fundacja rodzinna to przełom w polskim prawie i nowoczesne narzędzie sukcesji. Umożliwia skuteczne zarządzanie majątkiem rodzinnym, ochronę aktywów oraz planowanie przyszłości przedsiębiorstwa z korzyściami podatkowymi. Dzięki elastyczności, odroczeniu CIT i jasnym zasadom działania określonym w ustawie, fundacja rodzinna staje się realną alternatywą dla klasycznych form prowadzenia działalności gospodarczej i planowania spadkowego.

Chcesz wiedzieć więcej?

Chcesz zlecić nam prowadzenie księgowość spółki z o.o.? W celu uzgodnienia szczegółów skontaktuj się z nami mailowo:

biuro@efekta.waw.pl

lub dowiedz się więcej na stronie naszego biura rachunkowego EFEKTA. 

Chcesz zadzwonić?

Jeśli chcesz porozmawiać telefonicznie, zapraszamy do kontaktu:

+48 22 403 40 98
+48 604 501 507

FAQ – fundacja rodzinna w Polsce

1. Czym jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu ochrony majątku, planowania sukcesji i wsparcia beneficjentów. W Polsce działa na podstawie ustawy z 2023 roku i pozwala przekazywać majątek z pokolenia na pokolenie.

2. Jak przebiega proces rejestracji fundacji rodzinnej?

Rejestracji fundacji rodzinnej dokonuje Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Fundacja rodzinna jest wpisywana do rejestru po złożeniu oświadczenia o utworzeniu fundacji rodzinnej przed notariuszem.

3. Kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej?

Beneficjentami fundacji rodzinnej mogą być osoby fizyczne lub organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego. Fundator sam określa beneficjentów w statucie fundacji.

4. Czy fundacja rodzinna płaci podatek?

Tak – fundacja rodzinna płaci CIT 15% dopiero w momencie wypłaty świadczeń beneficjentom. To rozwiązanie pozwala na odroczenie opodatkowania dochodów i majątku fundacji rodzinnej.

5. Czym zajmuje się fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna zarządza majątkiem wniesionym przez fundatora i realizuje cele zapisane w statucie. Fundacja działa zgodnie z ustawą i może prowadzić ograniczoną działalność gospodarczą.

6. Dlaczego warto ją założyć?

Fundacja rodzinna to rozwiązanie, które pozwala zabezpieczyć firmę i majątek rodzinny na pokolenia. Umożliwia przekazanie majątku bez konieczności jego dzielenia, a także chroni przed roszczeniami.

7. Kto tworzy struktury fundacji?

Struktury fundacji tworzy fundator – ustalając w statucie zarząd, zgromadzenie beneficjentów oraz opcjonalnie radę protektorów. Te organy odpowiadają za funkcjonowanie fundacji rodzinnej.

8. Jaką rolę pełni kancelaria prawna przy zakładaniu fundacji?

Kancelaria prawna wspiera fundatora w przygotowaniu statutu i przeprowadzeniu procesu rejestracji fundacji rodzinnej. Pomaga również zaplanować strukturę fundacji i uniknąć błędów podatkowych.